Cruise rond Spitsbergen: mijn ervaring met ijsberen, toendra en pakijs
Na veel reiservaring in het hoge noorden richtte ik mijn blik op Spitsbergen. De afleveringen van Dionne Stax over het Hoge Noorden hadden mijn enthousiasme verder aangewakkerd. Spitsbergen is een plek in Europa, gevormd door sneeuw, ijs en water, waar de natuur nog grotendeels onaangetast is. Gebergtes, wilde dieren en het zonlicht — of het gebrek daaraan — bepalen er het ritme van de dag. Als reisondernemer had ik Spitsbergen al eens kort bezocht, tijdens een paar dagen in Longyearbyen in oktober 2023. Toen werd mij duidelijk: wie Spitsbergen echt wil beleven, kiest voor een zomerse expeditiecruise.
Voor vertrek had ik veel vragen. Zou ik daadwerkelijk ijsberen zien? Hoe zou het zijn om deel te nemen aan een cruise met een vast programma? En hoe zou ik de interactie met andere reizigers ervaren?
Foto: een zodiac cruise
Foto: voordek van de Ortelius
De Ortelius als expeditieschip: dichtbij de natuur en wildlife !
Wat me altijd tegenstond aan cruises, was de omvang van de schepen en het gebrek aan bewegingsvrijheid. Voor mij dus geen drijvend resort met bioscopen en wellnessfaciliteiten, maar een schip dat past bij het karakter van de bestemming. Dankzij mijn werk kwam ik in contact met het Nederlandse Oceanwide Expeditions (OWE). In Vlissingen maakte ik kennis met hun expeditieschepen. Oorspronkelijk gebouwd voor wetenschappelijke missies in poolgebieden zijn deze vaartuigen gemoderniseerd voor reizigers, met behoud van hun wendbaarheid en robuustheid. Ze dragen namen van beroemde cartografen die verbonden zijn aan Spitsbergen. De Ortelius telt zes dekken en biedt ruimte aan 109 passagiers en 50 bemanningsleden, verdeeld over hutten voor twee tot vier personen. Met de Ortelius waren we in staat om diep de fjorden in te gaan, dichtbij gletsjers te komen en ook dichtbij wildlife zonder ze te storen.
Foto: het schip de Ortelius vlakbij een gletsjer
Foto: kliffen van Alkefjellet
Eerste indruk cruiseschip en ontmoeting met het gezelschap
Bij aankomst in Longyearbyen verzamelen de passagiers zich bij de pier. Omdat de Ortelius voor anker ligt, varen we in kleine zodiacbootjes naar het schip. Die korte overtocht geeft direct een gevoel van avontuur. Eenmaal aan boord maken we kennis met de kapitein en expeditieleider, en worden de veiligheidsprocedures uitgelegd. Daarna krijg ik mijn rubberlaarzen uitgereikt en ontmoet ik mijn kamergenoot: een gepensioneerde arts uit Londen. In het restaurant — met tafels voor vier tot zes personen — ontmoeten we de andere reizigers. De sfeer is goed en iedereen heeft er zin in!
Foto: haven van Longyearbyen
Foto: expeditieleider Adam geeft uitleg
Foto: het restaurant op de Ortelius
Wie gaan er mee op expeditie?
De groep is internationaal en gevarieerd: mensen tussen de 35 en 70 jaar, in duo’s, alleen of in kleine groepen. Engels is de voertaal, en voor de circa 30% Chinese gasten zijn er vertaalapparaten. Sommigen zijn terugkerende reizigers en zijn eerst naar Antarctica gegaan, anderen beleven hun eerste poolervaring. De gemene deler is een fascinatie voor natuur en wildlife, vooral de kans om een ijsbeer in het wild te zien. De expeditie vereist een redelijke basisconditie; een wandeling maken van 1,5 á 2 uur zonder moeite wordt van je verwacht.
Foto: landing bij Texas Bar en een wandeling
Eindelijk: de eerste ijsbeer op Spitsbergen !
De eerste dagen verkennen we het westen van Spitsbergen. Steile bergen, fjorden, gletsjers en kliffen vormen het decor. Met zodiacs varen we tot aan het uiteinde van gletsjers, tussen drijvende schotsen. We zien vogels, zeehonden en een dwergvinvis. In Ny-Ålesund kruist een nieuwsgierige poolvos ons pad, en een noordse stern verdedigt zijn nest fel. Maar de ijsbeer laat zich nog niet zien. Na Monacobreen en Liefdefjorden zetten we koers naar het pakijs in het noorden. De kustlijn verdwijnt uit zicht en het landschap verandert in een grote puzzel van losse ijsschotsen. De Ortelius breekt en kraakt zich er langzaam doorheen. Het is rond de vijf graden. Buiten heerst er een koude wind; binnen lezen of rusten de meeste passagiers.
Tot plots de omroep klinkt: “Polar bear sighted at 12 o’clock.” Iedereen is direct in beweging. Op het dek staan passagiers met telelenzen, anderen verzamelen zich op de brug. In stilte nadert het schip de ijsbeer, die over een schots loopt en af en toe zijn neus in de lucht steekt. Ook zonder verrekijker steeds beter zichtbaar. We mogen tot 500 meter benaderen. Na een uur laten we hem met rust. De sfeer is euforisch. In de dagen erna volgen nog vijf tot zes ijsbeerspottingen op het land van Spitsbergen — soms alleen, soms in combinatie met walrussen.
Foto: op zoek naar de ijsbeer
Foto: ijsbeer op het pakijs
Wat is de kans om een ijsbeer te zien?
Veel hangt af van het weer, de route, het seizoen en de oplettendheid van gidsen en passagiers. In de zomer bevinden ijsberen zich vooral in het noorden en oosten van Spitsbergen, waar ze op zeehonden jagen bij het pakijs. Wie vaak buiten op het dek staat met een goede verrekijker, vergroot de kans aanzienlijk. Met gunstige omstandigheden is de kans rond de 90%. Wordt er een ijsbeer aan land gezien, dan vindt er om veiligheidsredenen geen landing plaats.
Hoe dichtbij kom je bij een gletsjer?
Tijdens de reis leer ik veel over geologie. Iedere dag zien we een ander landschap: toendra’s, poolwoestijnen, meren, bergtoppen en (veel) gletsjers. In de Liefdefjorden gaan we het water op met een zodiac. Warm gekleed en met reddingsvest varen we met tien personen tot op vijftig meter van het ijs. Dichterbij is niet veilig. Grote ijsbrokken drijven rondom. Een nieuwsgierige zeehond volgt ons terwijl we luisteren naar het gekraak van afbrekend ijs. Een indrukwekkend schouwspel.
Foto: met de zodiac naar de gletsjer
Verhalen over expedities en de jacht komen tot leven
De vaarroute brengt ons langs plekken waar de geschiedenis voelbaar is. Veel reizigers hebben vooraf het Svalbard museum in Longyearbyen bezocht. Aan boord verdiepen we ons in de verhalen via lezingen en excursies. We zien restanten van walvisstations, jagershutten en mijnen. In Ny-Ålesund komen wetenschap en geschiedenis samen: meetstations, verlaten gebouwen en een ankertoren herinneren aan poolexpedities van Amundsen, Ellsworth en Nobile. In totaal maken we zestien excursies te voet of per zodiac. Regelmatig zien we walvisbeenderen, oude sloepen en vervallen hutten.
Foto: Hut bij Bamsebu
De vaarroute cruise rond Spitsbergen
De reis begint en eindigt in Longyearbyen. De geplande route staat vast, maar kan worden aangepast door weersomstandigheden of wildlife-waarnemingen. We treffen goed weer: licht bewolkt, veel zon, temperaturen tussen de 5 en 12 graden. Onze stops: Ny-Ålesund en Ny London (dag 2), Texas Bar en Monacobreen (dag 3), pakijs (dag 4), Torellnesfjellet en Alkefjellet (dag 5), Sundneset en Kapp Lee (dag 6), Burgerbukta en Gåshamna (dag 7), Bamsebu en Vårsolbukta (dag 8), Poolepynten en Alkhornet (dag 9), Longyearbyen (dag 10). In de gang van het schip wordt de route bijgehouden.
Foto: route van het schip
Is een expeditiecruise duurzaam?
Wie dit kwetsbare gebied bezoekt, vraagt zich af of een cruise verantwoord is. Belangrijk om te weten: deze cruise-aanbieder is lid van AECO (Association of Arctic Expedition Cruise Operators). AECO-leden volgen strikte richtlijnen. Tijdens excursies houden we afstand tot dieren, laten we geen sporen achter en worden we begeleid door gecertificeerde gidsen. Het gebruik van zware stookolie is verboden. Naast deze richtlijnen vereist een cruise geen infrastructuur of overnachtingsplekken op het land, wat de impact op de omgeving beperkt.
Foto: walrussen spotten op afstand
Enthousiast ? En wil je zelf ook een rondom Spitsbergen cruise meemaken?
Ongeveer 1 jaar van te voren kun je al informeren naar de prijzen en beschikbaarheid. De route cruise rondom Spitsbergen wordt in juni tot haf augustus aangeboden. De kans op een doorgang van de route is afhankelijk van de hoeveelheid ijs. Hoe later je gaat hoe minder pakijs er ligt en hoe groter de kans dat de route werkelijk wordt uitgevoerd zoals op de website staat. Informeer bij de reisadviseur naar optionele excursies die worden aangeboden en specifieke kenmerken van het schip.
Sfeerbeelden van de Cruise rond Spitsbergen
Onderstaand is een slideshow van foto’s en videobeelden die de uitvoerder heeft ontwikkeld na de reis.
Artikel en foto’s afkomstig van D.Remijnse na een cruise rond Spitsbergen met het schip de Ortelius in juli 2025.
Abel Reizen is...
- Reizen met meer natuurbeleving.
- Betrokken bij het samenstellen van uw vakantie.
- Maatwerk voor ieder reisgezelschap.
- Van en voor natuurliefhebbers.
